Yeryüzü Şekilleri

Eksürjans ve Resürjans birbiriyle ilgili 2 farklı kavramdır. Karstik arazilerde karbondioksitli sular kayaçları kolayca erittiği için hem suyun kayacı eriterek yeraltına geçişi hem yeraltından yüzeye çıkışı diğer arazilere göre daha kolaydır. Bu karstik arazilerde suyun yüzeye çıktığı kaynağa Eksürjans, suyun yerin altına girerek kaybolduğu kısma Resürjans denir. Ülkemizde Nerelerde Görülür? Eksürjans ve resürjansa karstik arazilerin […]

Rüzgar aşındırmaları sonucu ortaya çıkan yer şekillerinden Parabolik Kumul’un oluşması deflasyon çukurunun oluşması ile ilgilidir. Çöllerde rüzgar aşındırması çok kuvvetli olduğu için rüzgar kumları süpürerek çeşitli şekiller meydana getirir. Rüzgarın kumları süpürerek oluşturduğu derin olmayan çukurlara deflasyon çukuru denir. Rüzgarın deflasyon çukurunu oluşturduğu sırada süpürdüğü kumulların birleşmesi ile Parabolik Kumul meydana gelir. Parabolik Kumullar’ın daha […]

Rüzgar biriktirmeleri sonucu oluşan yeryüzü şekillerinden Lünet, rüzgar aşındırmasının çok kuvvetli olduğu kurak alanlarda rüzgarların taşıdığı malzemeler göllerden ya da bataklıklardan geçerken bünyesine nem alır. Nem aldığı için ağırlığı artar, göl veya bataklığın kenarında birikir. Bu şekilde birikerek oluşan bu malzemelere Lünet denir.

Çöllerde bolsonların bittiği kesimde yer alan bataklık ya da kurumuş göllere Playa denir. Palya’ya farklı bölgelerde farklı isimler verilmiştir. Asya’da Takır, Kevir; Afrika’da Şat, Şot; Amerika’da Salinas ya da Salar olarak adlandırılır.

Kurak bölgelerde kapalı havza niteliğinde olan kurugöl veya bataklık sahalar(playa) ile yüksek platoların arasında kalan kesime Bolson denir.

Rüzgar biriktirmesiyle oluşan yeryüzü şekillerinden Nebcha, kurak ve yarı kurak alanlarda bulunan tepelerin her iki yamacında da rüzgar topladığı materyalleri biriktirdiği şekle verilen isimdir.

Rüzgar aşındırmaları sonucu meydana gelen yer şekillerinden Reg, rüzgar aşındırmasının kuvvetli olduğu kurak ve yarı kurak bölgelerde, rüzgar yüzeydeki toprağı savurup uzaklaştırarak, yüzeyde küçük çakılları ortaya çıkarır. Çöllerdeki böyle alanlara farklı farklı isimler takılabilir. Örneğin Sahra Çölü’nde Reg, Afrika’da Serir adı verilir.

Rüzgar aşındırmasıyla meydana gelen yer şekillerinden Façetalı Çakıllar, rüzgar aşındırmasının kuvvetli olduğu, özellikle çöl bölgelerinde, rüzgarın burada bulunan kayaçları yontması sonucunda meydana gelir. Rüzgar bu çakılları 3 yüzeyinden de yonttuğu için bu şekle üç köşeli anlamına gelen Ventifack adı da verilir.

Rüzgar aşındırmasıyla oluşan yeryüzü şekillerinden Deflasyon Çukuru, rüzgar aşındırmasının kuvvetli olduğu kurak ve yarı kurak bölgelerde rüzgar toprağı süpürerek çok derin olmayan çukurlar meydana getirir. Bu çukurlara Deflasyon Çukuru denir.

Rüzgar aşındırması sonucu ortaya çıkan Tafoni, kurak bölgelerde kısmi yağışlarla kayaçların su temas eden yerleri direncini kaybeder. Rüzgar aşındırması da bu bölgelerde etkili olduğu için dirençsizleşen kayaçlar rüzgarın da etkisiyle aşınarak oluk şeklinde kavuklara dönüşür. Bu olaya benzeyen aşınım şekline Tafoni denir.