Türkiye'nin ve Dünyanın Yer Yüzü Şekilleri

Buzulların oluşturduğu yeryüzü şekillerinden Hörgüçkaya, buzulların aşınmasıyla oluşur. Biraz daha ayrıntılı anlatmak gerekirse; Buzullar tonlarca ağırlığa sahiptir. Yıl içerisinde eğim doğrultusunda birkaç metre hareket ederler. Ağırlıkları fazla olduğu için aşındırma kuvvetleri de fazladır. Hareketleri esnasında karşılarına çıkan kayaçların yumuşak kısımlarını aşındırır, geriye kalan sert kısımlarının yüzeyinde çizikler bırakır. Bu aşınımdan geride kalan yüzeyleri cilalı kayalara […]

Buzulların oluşturduğu yeryüzü şekillerinden Buzul Vadisi, buzulların aşınmasıyla meydana gelir. Biraz daha detay verecek olursak; Hareket halindeki buzulların bulunduğu yatağı aşındırması ile oluşan vadiye buzul vadi denir. Buzullar akarsulardan çok daha kuvvetli olduğu için aşındırma gücü fazladır. Bundan dolayı buzul vadileri “U” biçimindedir. Buzul Vadisi ve Akarsu Vadisinin Farkları Akarsu vadilerine göre daha kuvvetlidir, Boyları […]

Buzulların oluşturduğu yeryüzü şekillerinden Sirk Çanağı, buzulların aşınmasıyla meydana gelir. Biraz daha ayrıntı vermek gerekirse; Kutuplarda, kutuplara yakın yerlerde ve dağların yüksek kesimlerinde buzullar bulunur. Bu buzullar tonlarca ağırlıktadır ve yılda bir kaç metre olmak üzere hareket halindedir. Bu sebeple geçtikleri yerlerde çeşitli şekiller oluştururlar. Dağların yamaçlarından geçerken oluşturdukları çanak şeklinde çukurlara sirk çanağı denir. […]

Karstik birikim şekillerinden sütun, mağara tavanlarında damlayan suyun içindeki kirecin birikmesiyle oluşan sarkıtlar ve yine tavanlardan damlayan suyun içindeki kirecin tabanda birikmesiyle oluşan dikitler zamanla birleşerek sütunları oluşturur. Sütun Ülkemizde Nerelerde Görülür? Sütunlar sarkıt ve dikitlerden oluştuğu için bu üçünün en güzel örneklerini Antalya’daki Damlataş Mağarası ve Gümüşhane’deki Karaca Mağarasında görmek mümkündür.

Karstik birikim şekillerinden dikit, mağara tavanlarından damlayan suların içerisindeki kireç(kalsiyum oksit) mağaranın tabanında birikerek dikit adı verilen çıkıntıları oluşturur. Dikit Ülkemizde Nerelerde Görülür? Dikit, sarkıt ve sütunların birleşiminden oluşan en eşsiz örnekleri Antalya’daki Damlataş Mağarası ve Gümüşhane’deki Karaca Mağarasında görmek mümkündür.

Karstik birikim şekillerinden sarkıt, mağaraların tavanlarından suların damlaması ve suyun içerisindeki kirecin(kalsiyum oksit) tavanda birikmesiyle çıkıntı şeklinde sarkıtları oluşturur. Sarkıt Ülkemizde Nerelerde Görülür? Sarkıt, dikit ve sütunları ayrı ayrı görmekten ziyade hepsinin birleşiminden oluşan en güzel örneklerini Antalya’daki Damlataş Mağarası ve Gümüşhane’deki Karaca Mağarasında görmek mümkündür.

Kör Vadi’nin bir diğer adı da Çıkmaz Vadi’dir. Karstik arazilerde akarsuların kayaçları eritmesi kolay olduğundan akarsular bir düdenden yer altına geçerek akışını yer yer yer altında devam ettirir. Bu tür akarsuların yeryüzünde akışa devam etmediği vadi kısımlarına Kör(Çıkmaz) Vadi denir.

Kalkerli arazilerde erime sonucu oluşan, yüzeyden akışa geçen suların yeraltına yöneldiği kanallardır. Genellikle daire biçimindedir. Düdenlere Halk Arasında Verilen İsimler Halk arasında “subatan, suyutan” gibi adlar verilmiştir. Kalkerli arazilerde suyun yüzeyi aşındırarak yer altına geçmesi kolay olduğundan bu araziler yeraltı suyu bakımından zengindir. Düdenler bu yeraltı sularını birbirine bağlayan kanal işlevi görürler.

Yerin altında bulunan mağara ve galerilerin tavanlarının çökmesiyle oluşmuş kuyu biçiminde bir aşınım şeklidir. Derinlikleri yüzlerce metreyi bulabilir. Obrukların içerisine zamanla suların dolması ile bir göl meydana gelebilir. Ülkemizde Nerelerde Görülür Konya bölümünde sıkça rastlanır. Obruk platosu adını bu karstik oluşum şeklinden almıştır. Timraş, Kızören, Kuruobruk bu obruklardan bazılarıdır. Mersin’deki Cennet-Cehennem obrukları turistik değere sahip […]

Karstik aşınım şekillerinden en büyüğüdür. Karstik kayaçlar aşınmaya dayanıksız olduğu için karstik arazilerde hem çukurluklar oluşur hem de zamanla bu çukurluklar genişler ve birleşir. Genişlikleri bir kaç kilometreden 45-50 kilometreye kadar değişebilir. Polye Nasıl Oluşur? Polyelerin oluşmasında da diğer bir karstik aşınım şekli olan uvalaların büyüyüp birleşmesi ana etkendir. Polyelerin oluşumunda zaman zaman karstik erimelere […]